Europese richtlijn van belang voor REScoops

Er zijn recent twee Europese richtlijnen bekrachtigd die van belang zijn voor coöperaties, meer bepaald voor de REScoops. Dat zijn hernieuwbare-energiecoöperaties die werken volgens de ICA-principes. Europa erkent hierin de rol van (groeperingen van) burgers in de energietransitie naar hernieuwbare energie.

De ‘renewable energy directive (REDII)’ geeft burgers en groepen van burgers een definitie, een identiteit zodat ze ook rechten en plichten kunnen krijgen. In sommige landen is dat revolutionair. Europa zegt niet meer of minder dan dat – bijvoorbeeld – burgers zonnepanelen op hun dak mogen leggen, de stroom ervan zelf mogen verbruiken en het overschot aan een faire vergoeding op het net mogen zetten. De lidstaten moeten wetgeving creëren zodat ook deze (groepen van) burgers een plaats krijgen in de hernieuwbare-energiemarkt. Deze richtlijn spreekt van ‘renewable energy communities’: hernieuwbare-energiegemeenschappen.

Een andere richtlijn, de ‘electricity directive’ is omvattender. Die geeft evengoed aan burgers en groepen van burgers een definitie en een plaats. Deze richtlijn gaat ruimer dan hernieuwbare energie en spitst toe op elektriciteit. Deze richtlijn spreekt van ‘citizen energy communities’: burgerenergiegemeenschappen.

Rechten en plichten voor deze ‘ energy communities’: dat is wat Belgische, Waalse, Brusselse en Vlaamse regelgeving nu zal moeten implementeren, gevolg gevend aan die Europese richtlijnen. De richtlijn refereert duidelijk naar deze ICA-principes en spreekt over autonomie, vrijwillig lidmaatschap, democratische controle, …

Energiegemeenschappen verschillen dan ook van traditionele marktspelers.
Hun doel: inkomsten van economische activiteiten gaan naar dienstverlening aan leden of naar ecologische en socio-economische voordelen voor de lokale gemeenschappen.
Eigenaarschap en controle: de leden participeren economisch èn oefenen strategische controle uit over de entiteit.
Beheer en beslissingsbevoegdheid: beslissingen zijn gebaseerd op democratisch bestuur en verzekeren de autonomie van de community.

Europa laat de lidstaten toe om aan deze ‘communities’ voordelen toe te kennen die andere, traditionele marktspelers niet hebben – precies om te garanderen dat de burgers een centrale rol in de energietransitie krijgen, wat tot nog toe niet het geval was, ook niet in België. Eén voorbeeld daarvan: bij de burgerenergiegemeenschappen moet de beslissingsbevoegdheid beperkt blijven tot leden die niet betrokken zijn in grootschalige commerciële activiteiten. Bovendien mag de beslissingsbevoegdheid niet liggen bij leden die belangrijke economische activiteiten ontwikkelen in de energiesector. Deze bepalingen zijn erop gericht om het ‘burgergehalte’ te garanderen. Het kan niet de bedoeling zijn dat commerciële of grootschalige bedrijven die financiële winsten voorop stellen mee gebruik maken van voordelen die bedoeld zijn voor burgerinitiatieven.